Множественные механизмы терапевтического эффекта трегалозы в торможении экспериментальной нейродегенерации
- Авторы: Пупышев А.Б.1, Короленко Т.А.1, Тихонова М.А.1
-
Учреждения:
- ФГБНУ “Научно-исследовательский институт нейронаук и медицины”
- Выпуск: Том 40, № 4 (2023)
- Страницы: 317-330
- Раздел: Обзоры
- URL: https://cardiosomatics.orscience.ru/1027-8133/article/view/653918
- DOI: https://doi.org/10.31857/S1027813323040192
- EDN: https://elibrary.ru/OVYUKU
- ID: 653918
Цитировать
Аннотация
Поиск средств лечения нейродегенерации связывается с атакой на множественные механизмы формирования этой патологии. Подобные свойства обнаружены у дисахарида трегалозы, проявляющего терапевтический эффект на моделях многих заболеваний и получившей поддержку FDA для применения на людях. Трегалоза состоит из 2 остатков глюкозы, соединенных гибкой α-1-1'-гликозидной связью, обеспечивающей ей шапероноподобные свойства. Благодаря этому она препятствует аномальному свертыванию аберрантных белков и обладает свойствами крио- и биопротектора. Однако основное терапевтическое действие определяется индукцией mTOR-независимой аутофагии, опосредуемой киназой AMPK в качестве основной мишени. Результатом является ослабление накопления цитотоксических белков и факторов, повышение клеточной жизнеспособности. Увеличение эффективности аутофагии зависит от вызываемой трегалозой индукции биогенеза лизосом и аутофагосом посредством активации транскрипционных факторов TFEB и FOXO1. Трегалоза оказывает противовоспалительное действие, тесно связанное с торможением окислительного стресса. Найдено индуцируемое трегалозой усиление эндогенной антиоксидантной защиты, зависимой от регулятора Nrf2. В обзоре рассматривается нейропротективное действие трегалозы на моделях основныхn нейродегенеративных заболеваний, таких как болезни Паркинсона, Альцгеймера, Хантингтона и других. В целом, трегалоза показывает высокий терапевтический потенциал в лечении экспериментальной нейродегенерации и тем самым стимулирует изучение возможностей ее клинического применения.
Ключевые слова
Об авторах
А. Б. Пупышев
ФГБНУ “Научно-исследовательский институт нейронаук и медицины”
Email: nchjournal@gmail.com
Россия, Новосибирск
Т. А. Короленко
ФГБНУ “Научно-исследовательский институт нейронаук и медицины”
Email: nchjournal@gmail.com
Россия, Новосибирск
М. А. Тихонова
ФГБНУ “Научно-исследовательский институт нейронаук и медицины”
Email: nchjournal@gmail.com
Россия, Новосибирск
Список литературы
- Vassar R., Zheng H. // Mol. Neurodegener. 2014. V. 9. P. 34.
- Basha F.H., Waseem M., Srinivasan H. // Cell. Biochem. Funct. 2021. V. 39. № 5. P. 613–622.
- Kurtishi A., Rosen B., Patil K.S., Alves G.W., Møller S.G. // Mol. Neurobiol. 2019. V. 56. № 5. P. 3676–3689.
- Leszek J., Barreto G.E., Gąsiorowski K., Koutsouraki E., Ávila-Rodrigues M., Aliev G. // CNS Neurol. Disord. Drug Targets. 2016. V. 15. № 3. P. 329–336.
- Kwon H.S., Koh S.H. // Transl. Neurodegener. 2020. V. 9. № 1. P. 42.
- Corti O., Blomgren K., Poletti A., Beart P.M. // J. Neurochem. 2020. V. 154. № 4. P. 354–371.
- Tanaka M., Machida Y., Niu S., Ikeda T., Jana N.R., Doi H., Kurosawa M., Nekooki M., Nukina N. // Nat. Med. 2004. V. 10. № 2. P. 148–154.
- Sarkar S., Davies J.E., Huang Z., Tunnacliffe A., Rubinsztein D.C. // J. Biol. Chem. 2007. V. 282. № 8. P. 5641–5652.
- Rodríguez-Navarro J.A., Rodríguez L., Casarejos M.J., Solano R.M., Gómez A., Perucho J., Cuervo A.M., García de Yébenes J., Mena M.A. // Neurobiol. Dis. 2010. V. 39. № 3. P. 423–438.
- Hosseinpour-Moghaddam K., Caraglia M., Sahebkar A. // J. Cell Physiol. 2018. V. 233. № 9. P. 6524–6543.
- Thellung S., Corsaro A., Nizzari M., Barbieri F., Florio T. // Int. J. Mol. Sci. 2019. V. 20. № 4. pii: E901.
- Rubinsztein D.C., Bento C.F., Deretic V. // J. Exp. Med. 2015. V. 212. № 7. P. 979–990.
- Byun S., Lee E., Lee K.W. // Int. J. Mol. Sci. 2017. V. 18. № 9. pii: E1959.
- Lee H., Yoon Y.S., Lee S.J. // Cell Death Dis. 2018. V. 9. № 7. P. 712–720.
- Liu M., Zhang M., Ye H., Lin S., Yang Y., Wang L., Jones G., Trang H. // Food Chem. 2013. V. 136. № 2. P. 485–490.
- Stewart S., He X. // Langmuir. 2018. https://doi.org/10.1021/acs.langmuir.8b02015
- Arguelles J.C. // J. Mol. Evol. 2014. V. 79. P. 111–116.
- Martano G., Gerosa L., Prada I., Garrone G., Krogh V., Verderio C., Passafaro M. // ACS Chem. Neurosci. 2017. V. 8. P. 1865–1872.
- van Elburg R.M., Uil J.J., Kokke F.T., Mulder A.M., van de Broek W.G., Mulder C.J., Heymans H.S. // J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 1995. V. 20. № 2. P. 184–188.
- Kamiya T., Hirata K., Matsumoto S., Arai C., Yoshizane C., Kyono F., Ariyasu T., Hanaya T., Arai S., Okura T., Yamamoto K., Ikeda M., Kurimoto M. // Nutr. Res. 2004. V. 24. № 2. P. 185–196.
- Howson P.A., Johnston T.H., Ravenscroft P., Hill M.P., Su J., Brotchie J.M., Koprich J.B. // J. Pharmacol. Exp. Ther. 2019. V. 369. № 3. P. 364–374.
- Di Rienzi S.C., Britton R.A. // Adv. Nutr. 2020. V. 11. № 3. P. 616–629.
- Sahebkar A., Hatamipour M., Tabatabaei S.A. // J. Cell Biochem. 2019. V. 120. № 6. P. 9455–9459.
- Mobini M., Radbakhsh S., Kubaski F., Eshraghi P., Vakili S., Vakili R., Khalili M., Varesvazirian M., Jamialahmadi T., Alamdaran S.A., Sayedi S.J., Rajabi O., Emami S.A., Reiner Ž., Sebkar A. // J. Clin. Med. 2022.V. 11. № 1. P. 247.
- Felice V.D., Quigley E.M., Sullivan A.M., O’Keeffe G.W., O’Mahony S.M. // Parkinsonism Relat. Disord. 2016. V. 27. P. 1–8.
- Macias-Ceja D.C., Cosín-Roger J., Ortiz-Masiá D., Salvador P., Hernández C., Esplugues J.V., Calatayud S., Barrachina M.D. // Br. J. Pharmacol. 2017. V. 174. № 15. P. 2501–2511.
- Arai C., Arai N., Arai S., Yoshizane C., Miyata S., Mizote A., Suyama A., Endo S., Ariyasu T., Mitsuzumi H., Ushio S. // Nutr. Metabol. 2019. V. 16. P. 45.
- Kaushik J.K., Bhat R. // J. Biol. Chem. 2003. V. 278. № 28. P. 26458–26465.
- Sarkar S., Chigurupati S., Raymick J., Mann D., Bowyer J.F., Schmitt T., Beger R.D., Hanig J.P., Schmued L.C., Paule M.G. // Neurotoxicology. 2014. V. 44. P. 250–262.
- Liu R., Barkhordarian H., Emadi S., Park C.B., Sierks M.R. // Neurobiol. Dis. 2005. V. 20. P. 74–81.
- Khan S.H., Kumar R. // Pathol. Res. Pract. 2017. V. 213. № 6. P. 643–648.
- Lins R.D., Pereira C.S., Hünenberger P.H. // Proteins. 2004. V. 55. № 1. P. 177–186.
- Casarejos M.J., Perucho J., Lopez-Sendon J.L., Garcia de Yebenes J., Bettencourt C., Gomez A., Ruiz C., Heutink P., Rizzu P., Mena M.A. // PLoS One. 2014. V. 9. № 9. P. e106931.
- Tanji K., Miki Y., Maruyama A., Mimura J., Matsumiya T., Mori F., Imaizumi T., Itoh K., Wakabayashi K. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2015. V. 465. № 4. P. 746–752.
- Chaudhary R.K., Kardani J., Singh K., Banerjee R., Roy I. // Neuromolecular Med. 2014. V. 16. № 2. P. 280–291.
- DeBosch B.J., Heitmeier M.R., Mayer A.L., Higgins C.B., Crowley J.R., Kraft T.E., Chi M., Newberry E.P., Chen Z., Finck B.N., Davidson N.O., Yarasheski K.E., Hruz P.W., Moley K.H. // Sci. Signal. 2016. V. 9. № 416. P. ra21.
- Mayer A.L., Higgins C.B., Heitmeier M.R., Kraft T.E., Qian X., Crowley J.R, Hyrc K.L., Beatty W.L., Yarasheski K.E., Hruz P.W., DeBosch B.J. // Sci. Rep. 2016. V. 6. P. 38586.
- Mardones P., Rubinsztein D.C., Hetz C. // Sci. Signal. 2016. V. 9. № 416. P. fs2.
- Egan D., Kim J., Shaw R.J., Guan K.L. // Autophagy. 2011. V. 7. № 6. P. 643–644.
- Roach P.J. // Mol. Cell. Biol. 2011. V. 31. № 15. P. 3082–3084.
- Narita H., Tanji K., Miki Y., Mori F., Wakabayashi K. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2019. V. 514. № 3. P. 672–677.
- Benito-Cuesta I., Ordonez-Gutierrez L., Wandosell F. // Metabolites. 2021. V. 11. № 7. P. 421.
- Chen M., Huang N., Liu J., Huang J., Shi J., Jin F. // Behav. Brain Res. 2021. V. 400. P. 113043.
- Huang J., Wang X., Zhu Y., Li Z., Zhu Y.T., Wu J.C., Qin Z.H., Xiang M., Lin F. // Neurosci. Ther. 2019. V. 25. № 6. P. 796–807.
- Djajadikerta A., Keshri S., Pavel M., Prestil R., Ryan L., Rubinsztein D.C. // J. Mol. Biol. 2020. V. 432. № 8. P. 2799–2821.
- Chen X., Li M., Li L., Xu S., Huang D., Ju M., Huang J., Chen K., Gu H. // Sci. Rep. 2016. V. 6. P. 28423.
- Jang M., Park R., Kim H., Namkoong S., Jo D., Huh Y.H., Jang I.S., Lee J.I., Park J. // Sci. Rep. 2018. V. 8. № 1. P. 12637.
- Xu C., Chen X., Sheng W.B., Yang P. // Reprod. Toxicol. 2019. V. 85. P. 51–58.
- Kara N.Z., Toker L., Agam G., Anderson G.W., Belmaker R.H., Einat H. // Psychopharmacology. 2013. V. 229. № 2. P. 367–375.
- Sciarretta S., Yee D., Nagarajan N., Bianchi F., Saito T., Valenti V., Tong M., Del Re D.P., Vecchione C., Schirone L., Forte M., Rubattu S., Shirakabe A., Boppana V.S., Volpe M., Frati G., Zhai P., Sadoshima J. // J. Am. Coll. Cardiol. 2018. V. 71. № 18. P. 1999–2010.
- Wang Q., Ren J. // Pharmacol. Res. 2016. V. 111. P. 357–373.
- Casarejos M.J., Solano R.M., Gomez A., Perucho J., de Yebenes J.G., Mena M.A. // Neurochem. Int. 2011. V. 58. № 4. P. 512–520.
- Castillo K., Nassif M., Valenzuela V., Rojas F., Matus S., Mercado G., Court F.A., van Zundert B., Hetz C. // Autophagy. 2013. V. 9. № 9. P. 1308–1320.
- Abokyi S., Shan S.W., To C.H., Chan H.H., Tse D.Y. // Oxid. Med. Cell. Longev. 2020. V. 2020. P. 5296341.
- Lamark T., Svenning S., Johansen T. // Essays Biochem. 2017. V. 61. № 6. P. 609–624.
- Yoon Y.S., Cho E.D., Jung Ahn W., Won Lee K., Lee S.J., Lee H.J. // Cell Death Dis. 2017. V. 8. № 10. P. e3091.
- Tien N.T., Karaca I., Tamboli I.Y., Walter J. // J. Biol. Chem. 2016. V. 291. № 20. P. 10528–10540.
- Lan D.M., Liu F.T., Zhao J., Chen Y., Wu J.J., Ding Z.T., Yue Z.Y., Ren H.M., Jiang Y. P., Wang J. // Neurochem. Res. 2012. V. 37. № 9. P. 2025–2032.
- Redmann M., Wani W.Y., Volpicelli-Daley L., Darley-Usmar V., Zhang J. // Redox Biol. 2017. V. 11. P. 429–437.
- Mizunoe Y., Kobayashi M., Sudo Y., Watanabe S., Yasukawa H., Natori D., Hoshino A., Negishi A., Okita N., Komatsu M., Higami Y. // Redox Biol. 2018. V. 15. P. 115–124.
- Khalifeh M., Barreto G.E., Sahebkar A. // Br. J. Pharmacol. 2019. V. 176. № 9. P. 1173–1189.
- Pierzynowska K., Gaffke L., Cyske Z., Puchalski M., Rintz E., Bartkowski M., Osiadly M., Pierzynowski M., Mantej J., Piotrowska E., Wegrzyn G. // Metab. Brain Dis. 2018. V. 33. № 4. P. 989–1008.
- Tamargo-Gomez I., Marino G. // Int. J. Mol. Sci. 2018. V. 19. № 12. P. 3812
- Di Nardo A., Wertz M.H., Kwiatkowski E., Tsai P.T., Leech J.D., Greene-Colozzi E., Goto J., Dilsiz P., Talos D.M., Clish C.B., Kwiatkowski D.J., Sahin M. // Hum. Mol. Genet. 2014. V. 23. № 14. P. 3865–3874.
- Zimmerman M.A., Biggers C.D., Li P.A. // BMC Neurosci. 2018. V. 19. № 1. P. 82.
- Sarkar S. // Biochem. Soc. Trans. 2013. V. 41. № 5. P. 1103–1130.
- Casarejos M.J., Perucho J., Gomez A., Munoz M.P., Fernandez-Estevez M., Sagredo O., Fernandez Ruiz J., Guzman M., de Yebenes J.G., Mena M.A. // J. Alzheimers Dis. 2013. V. 35. № 3. P. 525–539.
- Rodriguez-Navarro J.A., Rodriguez L., Casarejos M.J., Solano R.M., Gomez A., Perucho J., Cuervo A.M., Garcia de Yebenes J., Mena M.A. // Neurobiol. Dis. 2010. V. 39. № 3. P. 423–438.
- Schaeffer V., Lavenir I., Ozcelik S., Tolnay M., Winkler D.T., Goedert M. // Brain. 2012. V. 135. Pt. 7. P. 2169–2177.
- Wu F., Xu H.D., Guan J.J., Hou Y.S., Gu J.H., Zhen X.C., Qin Z.H. // Neuroscience. 2015. V. 284. P. 900–911.
- Jing M.J., Liu K., Liu C., Yan D.Y., Ma Z., Wang C., Deng Y., Liu W., Xu B. // Environ. Toxicol. 2020. V. 35. № 1. P. 55–65.
- Liu Y., Wang J., Hsiung G.R., Song W. // Mol. Neurobiol. 2020. V. 57. № 7. P. 3150–3157.
- Aguib Y., Heiseke A., Gilch S., Riemer C., Baier M., Schatzl H.M., Ertmer A. // Autophagy. 2009. V. 5. № 3. P. 361–369.
- Beranger F., Crozet C., Goldsborough A., Lehmann S. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2008. V. 374. № 1. P. 44–48.
- Settembre C., Di Malta C., Polito V.A., Garcia Arencibia M., Vetrini F., Erdin S., Erdin S.U., Huynh T., Medina D., Colella P., Sardiello M., Rubinsztein D.C., Ballabio A. // Science. 2011. V. 332. № 6036. P. 1429–1433.
- Rusmini P., Cortese K., Crippa V., Cristofani R., Cicardi M.E., Ferrari V., Vezzoli G., Tedesco B., Meroni M., Messi E., Piccolella M., Galbiati M., Garre M., Morelli E., Vaccari T., Poletti A. // Auto-phagy. 2019. V. 15. № 4. P. 631–651.
- Palmieri M., Pal R., Nelvagal H.R., Lotfi P., Stinnett G.R., Seymour M.L., Chaudhury A., Bajaj L., Bondar V.V., Bremner L., Saleem U., Tse D.Y., Sanagasetti D., Wu S.M., Neilson J.R., Pereira F.A., Pautler R.G., Rodney G.G., Cooper J.D., Sardiello M. // Nat. Commun. 2017. V. 8. P. 14338.
- Cortes C.J., La Spada A.R. // Neurobiol. Dis. 2019. V. 122. P. 83–93.
- Gu Z., Cao H., Zuo C., Huang Y., Miao J., Song Y., Yang Y., Zhu L., Wang F. // Neurobiol. Dis. 2022. V. 173. P. 105855.
- Lu J., Wu M., Yue Z. // Adv. Exp. Med. Biol. 2020. V. 1207. P. 21–51.
- Di Malta C., Cinque L., Settembre C. // Front. Cell. Dev. Biol. 2019. V. 7. P. 114.
- Benaroudj N., Lee D.H., Goldberg A.L. // J. Biol. Chem. 2001. V. 276. № 26. P. 24261–24267.
- Beranger F., Crozet C., Goldsborough A., Lehmann S. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2008. V. 374. № 1. P. 44–48.
- Gao Z., Wang H., Zhang B., Wu X., Zhang Y., Ge P., Chi G., Liang J. // Int. J. Med. Sci. 2018. V. 15. № 10. P. 1014–1024.
- Darabi S., Noori-Zadeh A., Abbaszadeh H.A., Rajaei F., Bakhtiyari S. // Iran. J. Pharm. Res. 2019. V. 18. № 3. P. 1419–1428.
- Tang Q., Zheng G., Feng Z., Chen Y., Lou Y., Wang C., Zhang X., Zhang Y., Xu H., Shang P., Liu H. // Cell. Death Dis. 2017. V. 8. № 10. P. e3081.
- Liu K., Jing M.J., Liu C., Yan D.Y., Ma Z., Wang C., Deng Y., Liu W., Xu B. // Basic Clin. Pharmacol. Toxicol. 2019. V. 25. № 6. P. 536–547.
- Minutoli L., Altavilla D., Bitto A., Polito F., Bellocco E., Lagana G., Fiumara T., Magazu S., Migliardo F., Venuti F.S., Squadrito F. // Eur. J. Pharmacol. 2008. V. 589. № 1–3. P. 272–280.
- Echigo R., Shimohata N., Karatsu K., Yano F., Kayasuga-Kariya Y., Fujisawa A., Ohto T., Kita Y., Nakamura M., Suzuki S., Mochizuki M., Shimizu T., Chung U.I., Sasaki N. // J. Transl. Med. 2012. V. 10. P. 80.
- He Q., Wang Y., Lin W., Zhang Q., Zhao J., Liu F.T., Tang Y.L., Xiao B.G., Wang J. // Neurotox. Res. 2014. V. 26. № 4. P. 430–439.
- Bussi C., Peralta Ramos J.M., Arroyo D.S., Gaviglio E.A., Gallea J.I., Wang J.M., Celej M.S., Iribarren P. // Sci. Rep. 2017. V. 7. P. 43153.
- Nakahira K., Haspel J.A., Rathinam V.A., Lee S.J., Dolinay T., Lam H.C., Englert J.A., Rabinovitch M., Cernadas M., Kim H.P., Fitzgerald K.A., Ryter S.W., Choi A.M. // Nat. Immunol. 2011. V. 12. № 3. P. 222–230.
- Li Y., Luo Y., Luo T., Lu B., Wang C., Zhang Y., Piao M., Feng C., Ge P. // Mol. Neurobiol. 2017. V. 54. № 9. P. 6857–6869.
- Uddin M.S., Mamun A.A., Labu Z.K., Hidalgo-Lanussa O., Barreto G.E., Ashraf G.M. // J. Cell Physiol. 2019. V. 234. № 6. P. 8094–8112.
- Lee J.H., Cheon Y.H., Woo R.S., Song D.Y., Moon C., Baik T.K. // Anat. Cell Biol. 2012. V. 45. № 1. P. 26–37.
- Khan S.H., Kumar R. // Pathol. Res. Pract. 2017. V. 213. № 6. P. 643–648.
- Tien N.T., Karaca I., Tamboli I.Y., Walter J. // J. Biol. Chem. 2016. V. 291. № 20. P. 10528–10540.
- Kruger U., Wang Y., Kumar S., Mandelkow E.M. // Neurobiol. Aging. 2012. V. 33. № 10. P. 2291–2305.
- Schaeffer V., Lavenir I., Ozcelik S., Tolnay M., Winkler D.T., Goedert M. // Brain. 2012. V. 135. Pt. 7. P. 2169–2177.
- Ittner L.M., Ke Y.D., Delerue F., Bi M., Gladbach A., van Eersel J., Wolfing H., Chieng B.C., Christie M.J., Napier I.A., Eckert A., Staufenbiel M., Hardeman E., Gotz J. // Cell. 2010. V. 142. № 3. P. 387–397.
- Perucho J., Casarejos M.J., Gomez A., Solano R.M., de Yebenes J.G., Mena M.A. // Curr. Alzheimer Res. 2012. V. 9. № 3. P. 334–343.
- Lee Y.S., Lai D.M., Huang H.J., Lee-Chen G.J., Chang C.H., Hsieh-Li H.M., Lee G.C. // J. Agric. Food Chem. 2021. V. 69. № 8. P. 2422–2437.
- Pupyshev A.B., Belichenko V.M., Tenditnik M.V., Bashirzade A.A., Dubrovina N.I., Ovsyukova M.V., Akopyan A.A., Fedoseeva L.A., Korolenko T.A., Amstislavskaya T.G., Tikhonova M.A. // Pharmacol. Biochem. Behav. 2022. V. 217. P. 173406.
- Portbury S.D., Hare D.J., Sgambelloni C., Perronnes K., Portbury A.J., Finkelstein D.I., Adlard P.A. // J. Alzheimers Dis. 2017. V. 60. № 2. P. 549–560.
- Du J., Liang Y., Xu F., Sun B., Wang Z. // J. Pharm. Pharmacol. 2013. V. 65. № 12. P. 1753–1756.
- Raza C., Anjum R., Shakeel N.U.A. // Life Sci. 2019. V. 226. P. 77–90.
- Glass C.K., Saijo K., Winner B., Marchetto M.C., Gage F.H. // Cell. 2010. V. 140. № 6. P. 918–934.
- Lan D.M., Liu F.T., Zhao J., Chen Y., Wu J.J., Ding Z.T., Yue Z.Y., Ren H.M., Jiang Y.P., Wang J. // Neurochem. Res. 2012. V. 37. P. 2025–2032.
- Zhao J., Zhi X., Pan L., Zhou P. // Molecules. 2017. V. 22. № 8. P. pii: E1293.
- Pupyshev A.B., Tikhonova M.A., Akopyan A.A., Tenditnik M.V., Dubrovina N.I., Korolenko T.A. // Pharmacol. Biochem. Behav. 2019. V. 177. P. 1–11.
- Darabi S., Noori-Zadeh A., Abbaszadeh H.A., Rajaei F., Bakhtiyari S. // Iran. J. Pharm. Res. 2019. V. 18. № 3. P. 1419–1428.
- Lin C.H., Wei P.C., Chen C.M., Huang Y.T., Lin J.L., Lo Y.S., Lin J.L., Lin C.Y., Wu Y.R., Chang K.H., Lee-Chen G.J. // Front. Aging Neurosci. 2020. V. 12. P. 226.
- Wu F., Xu H.D., Guan J.J., Hou Y.S., Gu J.H., Zhen X.C., Qin Z.H. // Neuroscience. 2015. V. 284. P. 900–911.
- He Q., Koprich J.B., Wang Y., Yu W.B., Xiao B.G., Brotchie J.M., Wang J. // Mol. Neurobiol. 2016. V. 53. № 4. P. 2258–2268.
- Moors T.E., Hoozemans J.J., Ingrassia A., Beccari T., Parnetti L., Chartier-Harlin M.C., van de Berg W.D. // Mol. Neurodegener. 2017. V. 12. № 1. P. 11.
- Perucho J., Gomez A., Munoz M.P., de Yebenes J.G., Mena M.A., Casarejos M.J. // Mol. Cell. Neurosci. 2016. V. 74. P. 128–145.
- Yamashita S. // J. Clin. Med. 2021. V. 10. № 7. P. 1375.
- Davies J.E., Berger Z., Rubinsztein D.C. // J. Biochem. Cell Biol. 2006. V. 38. № 9. P. 1457–1462.
- Davies J.E., Sarkar S., Rubinsztein D.C. // Hum. Mol. Genet. 2006. V. 15. № 1. P. 23–31.
- Argov Z., Vornovitsky H., Blumen S., Caraco Y. // Neurology. 2015. V. 84 (Suppl 14). P. 7.068.
- Argov Z., Gliko-Kabir I., Brais B., Caraco Y., Megiddo D. // Neurology. 2016. V. 86 (Suppl 16). P. S28.004.
- Gomes C., Escrevente C., Costa J. // Neurosci. Lett. 2010. V. 475. № 3. P. 145–149.
- Li Y., Guo Y., Wang X., Yu X., Duan W., Hong K., Wang J., Han H., Li C. // Neuroscience. 2015. V. 298. P. 12–25.
- Zhang X., Chen S., Song L., Tang Y., Shen Y., Jia L., Le W. // Autophagy. 2014. V. 10. № 4. P. 588–602.
- Sahoo A.K., Dandapat J., Dash U.C., Kanhar S. // J. Ethnopharmacol. 2018. V. 215. P. 42–73.
- Halbe L., Rami A. // Curr. Neurovasc. Res. 2019. V. 16. № 1. P. 3–11.
- Schmeisser K., Parker J.A. // Front. Cell. Dev. Biol. 2019. V. 7. P. 192.
- Cejka C., Kubinova S., Cejkova J. // Histol. Histopathol. 2019. V. 34. № 6. P. 611–618.
- Kaplon R.E., Hill S.D., Bispham N.Z., Santos-Parker J.R., Nowlan M.J., Snyder L.L., Chonchol M., LaRocca T.J., McQueen M.B., Seals D.R. // Aging. 2016. V. 8. № 6. P. 1167–1183.
- Noorasyikin M.A., Azizan E.A., Teh P.C., Farah Waheeda T., Siti Hajar M.D., Long K.C., Norlinah M.I. // Park. Relat. Disord. 2020. V. 70. P. 42–44.
- Yap K.H., Azmin S., Makpol S., Damanhuri H.A., Mustapha M., Hamzah J.C., Ibrahim N.M. // Neural Regen. Res. 2023. V. 18. № 6. P. 1179–1185.
- Assoni G., Frapporti G., Colombo E., Gornati D., Perez-Carrion M.D., Polito L., Seneci P., Piccoli G., Arosio D. // Bioorg. Med. Chem. Lett. 2021. V. 40. P. 127929.
- Frapporti G., Colombo E., Ahmed H., Assoni G., Polito L., Randazzo P., Arosio D., Seneci P., Piccoli G. // Pharmaceutics. 2022. V. 14. № 4. P. 862.
- Zhang Y., Shaikh N., Ferey J.L., Wankhade U.D., Chintapalli S.V., Higgins C.B. Crowley J.R., Heitmeier M.R., Stothard A.I., Mihi B., Good M., Higashiyama T., Swarts B.M., Hruz P.W., Shankar K., Tarr P.I., DeBosch B.J. // Gastroenterology. 2020. V. 158. № 5. P. 1402–1416.
Дополнительные файлы
